Leśny Detektyw na tropie kornika drukarza

Czynniki predysponujące oddziałują przez długi czas. Może to być na przykład skład gatunkowy drzewostanu niewłaściwy dla danego siedliska. Tak było w przypadku Beskidów. Cofnijmy się w czasie. Władający niegdyś tymi terenami Habsburgowie wycięli pierwotną Puszczę Karpacką – stare, dorodne jodły i olbrzymie buki. W ich miejsce posadzili szybko rosnące świerki. Nasiona przywieźli z rejonów alpejskich, czyli z innej strefy klimatycznej niż nasza, beskidzka. Świerk pospolity rósł wprawdzie „w oczach”, ale nikt jeszcze wtedy nie przewidywał prawdziwej katastrofy, która niestety wydarzyła się w naszych czasach. Panowanie Habsburgów minęło, drzewa – póki co – zostały.

W latach 50. XX nastąpił intensywny rozwój bardzo dużych ośrodków przemysłowych, położonych w sąsiedztwie Beskidu Śląskiego. Były nimi Górnośląski Okręg Przemysłowy (czyli Katowice i wszystkie okoliczne miasta z wieloma kopalniami, hutami i zakładami przemysłu ciężkiego) oraz spory ośrodek przemysłowy w Trzyńcu, w Czechach. Gazy uwalniane do atmosfery kondensowały się w chmurach i spadały jako kwaśne deszcze. Związki siarki, fosforu i azotu zawarte w kwaśnych deszczach skutecznie wymywały z koron drzew i gleby życiodajne minerały i pierwiastki, takie jak magnez czy wapń. To znacznie osłabiło świerki.

Postępujące zmiany klimatyczne przyniosły także anomalie pogodowe – silne wiatry, susze, powodzie. W 2006 roku w Katowicach odnotowano opad zaledwie 11 mm/m², kiedy norma wynosi około 90mm/m². Silne wiatry niszczyły połacie lasów a także uszkadzały i nadrywały korzenie drzew, przez co świerki stały się jeszcze słabsze.

Anomalie pogodowe zaliczamy do czynników współuczestniczących.

Na końcu pojawiają się organizmy chorobotwórcze – grzyby i owady. Zaliczamy je do czynników inicjujących masowe zamieranie drzew. Kornika drukarza nazywamy szkodnikiem wtórnym drzewa. To znaczy, że zasiedla on drzewa już wcześniej osłabione. A takie były właśnie świerki. Upalne, suche lata sprzyjały rozwojowi i namnażaniu tego małego owada, którego masowe pojawianie się określamy mianem gradacji. Kornik drukarz uszkadza łyko – tkankę drzewa położoną między korą a drewnem, odpowiedzialną za transport i dostarczenie do całego drzewa wody i składników odżywczych. Kornik drukarz jest w stanie wyprowadzić 3 generacje w ciągu roku a każda samica składa od 30 do nawet 80 jaj! W ciągu jednego sezonu wegetacyjnego zasiedlanych może być wiele drzew.