Wiślańskie owieczki

Już za kilka dni wiosna! W ogrodach CEE daje się poznać po kwitnących krokusach, a w gospodarstwach rolnych – licznym przychówkiem! Odwiedziliśmy Gospodarstwo Owczarskie Państwa Barbary i Jana Kędziorów z Wisły-Głębce by sprawdzić, jak się mają małe owieczki.

Na świat przychodzi zazwyczaj jedno, a czasami dwa młode, choć zdarzają się także trojaczki i czworaczki. Jagnięta rodzą się po około 150 dniach ciąży. Czas ich narodzin przypada na początek roku – styczeń i luty. Przez kilka pierwszych tygodni młode żywią się wyłącznie mlekiem matki. Owcza mama ma tylko dwa strzyki, więc w przypadku trojaczków lub czworaczków pojawia się problem z odkarmieniem młodych. Wtedy z pomocą przychodzi czujny gospodarz. Jagnięta, których matka nie jest w stanie wychować, odkarmiane są krowim mlekiem, za pomocą butelki ze smoczkiem. Młode jednak szybko uczą się, że sianko i trawa też są pyszne i podskubują swoim matkom pojedyncze źdźbła.

Kiedy tylko zrobi się ciepło i trawa będzie już soczysta, owce z młodymi zostaną wypędzone na łąki. W góralskiej tradycji to bardzo ważne wydarzenie. Dawniej pasterze ze swoimi stadami opuszczali wioski i wyruszali daleko w góry, na wysokie hale, by tam paść swoje stada aż do jesieni. Pasterz wraz z pomocnikami codziennie doili owce, a z ich mleka wyrabiali pyszne sery. Jesienią odbywało się także strzyżenie owiec – w ten sposób pozyskiwano również gęsta wełnę. Wełna stanowiła najważniejszy i niezbędny element ubioru człowieka – i to jeszcze nie tak dawno! Wyrabiano z niej swetry, tradycyjne góralskie spodnie męskie – tzw. wałaszczoki, spódnice góralskie, skarpety i wiele innych.

Wypasanie owiec w górach przynosiło wiele korzyści zarówno człowiekowi – który w ten sposób mógł wyżywić swoją rodzinę – jak i przyrodzie. Owce nie dopuszczały do zarastania hal, eliminowały bujnie rosnące chwasty, pozostawianymi odchodami użyźniały glebę, na swoim ciele roznosiły mnóstwo nasion. Dzięki wypasowi owiec łąki były kolorowe, pełne różnych gatunków kwiatów. Ich obecność tworzyła środowisko życia szeregu gatunków ptaków, np. derkacza, cietrzewia, świergotka łąkowego. Zniknięcie owiec z górskich hal dało się bardzo we znaki całej przyrodzie. Spowodowało zanikanie gatunków roślin związanych z naturalnymi górskimi łąkami mieczykowo-mietlicowymi. Przykładami takich gatunków są: szafran spiski (patrz artykuł: „Krokusy w ogrodach Centrum Edukacji Ekologicznej”), mieczyk dachówkowaty, dzwonek łąkowy, firletka postrzępiona. Łąki stały się mniej różnorodne. Wysoko położone hale szybko zarastały drzewami, które przysłaniają piękne widoki. Zmniejszyła się liczebność ptaków preferujących siedliska łąkowe. Zanikło także wiele tradycji i obyczajów pasterskich. Krótko mówiąc – zmniejszyła się bioróżnorodność górskich łąk!

Czy teraz zdajecie sobie sprawę, jak ważne w zachowaniu bioróżnorodności są owce?

Obecnie prowadzi się programy mające na celu przywrócenie tradycyjnego wypasu. Przykładem może być projekt „Karpaty Łączą”. Działania podejmowanie w ramach tego projektu to: dofinansowanie hodowli owiec, koordynowanie wypasu w całym łuku Karpat (projekt jest międzynarodowy, obejmuje niemal wszystkie państwa leżące w zasięgu pasma Karpat), pomoc merytoryczną w składaniu wniosków i prowadzeniu dokumentacji, zakup psów stróżujących i pasterskich od pilnowania stad, budowę potrzebnej infrastruktury pasterskiej. Ponadto prowadzi się działalność edukacyjną społeczeństwa oraz organizuje się liczne eventy i imprezy pasterskie z udziałem owiec, pasterzy, z degustacją serów i tradycyjną muzyką.

Państwo Kędzior już dzisiaj myślą o wypuszczeniu swoich podopiecznych na świeżą trawę. W związku z tym 16 maja, w gospodarstwie owczarskim w Wiśle-Głębcach, planowana jest pasterska impreza! Śledźcie uważnie naszą stronę i fanpage na Facebook’u, na pewno pojawią się tam informacje!

Państwu Kędziorom bardzo dziękujemy za możliwość zwiedzenia owczarni i życzymy, by to wesołe stadko zdrowo się chowało!