Wielkanoc, wiosna i natura

Chyba każdy z nas kojarzy Wielkanoc z uroczymi, żółtymi kurczaczkami. Jest to jeden z symboli tych Świąt. Żółty kolor kurczaka oznacza radość, wieczność oraz odrodzenie.

Ptasie dzieci

Kurze pisklęta wylęgają się po 21 dniach wysiadywania – czyli wygrzewania jaj przez kwokę. W gospodarstwach przyszła kurza mama wybiera ustronne i zaciszne miejsce w którym składa kilka jaj. Często jest tak, że również inne kury składają jaja w gnieździe. Gdy w gnieździe jajek będzie wystarczająco dużo (w przypadku kury domowej to około 15 jajek) kwoka zaczyna je wygrzewać. Temperatura pod ciałem ptaka to około 37-38 stopni! Jaja są też obracane – ma to na celu równomierne ogrzanie całego jaja. Te które nie rozwijają się prawidłowo, są odrzucane poza gniazdo. Pisklęta samodzielnie wydostają się ze skorupki, a czasami w przebijaniu pomaga im kwoka. Świeżo wyklute kurczaki są mokre, lecz szybko wysychają pod piórami kury.

Życie poza gniazdem

Przez pierwsze 36 godzin młode powinny pić wyłącznie czystą wodę. W gospodarstwach pierwszym pokarmem są gotowane jajka, posiekana pokrzywa, rozdrobnione płatki owsiane. W warunkach naturalnych kura rozdrabnia dziobem znaleziony pokarm. Obecność kwoki zapewnia też ochronę przed napastnikami: drobnymi drapieżnikami – kotem, kuną i innymi ptakami. Kurczaki są całkowicie samodzielne dopiero po sześciu tygodniach od wyklucia. Wtedy opuszcza je kwoka.

Dzikie ptaki

Dzikie ptactwo, ze względu na sposób wychowania młodych dzieli się na dwie grupy. Są to gniazdowniki i zagniazdowniki.

Do gniazdowników zaliczamy te ptaki, które po wykluciu wymagają stałej opieki osobników dorosłych. Chodzi tu głównie o dostarczenie pożywienia i ogrzewanie. Pisklęta są nagie lub słabo upierzone i ślepe. Młode mniejszych gatunków ptaków, np. szpaków, wróbli, kosów, trznadli, zięb, paszkotów dojrzewają dosyć szybko. Zostają w gnieździe przez około dwa, trzy tygodnie. Większe ptaki, np. drapieżne, opuszczają gniazdo dopiero po około dwóch miesiącach. Takim gniazdownikiem jest przykładowo jastrząb, bielik, błotniak, trzmielojad. Dla gniazdowników ważne jest więc wybudowanie solidnego mieszkania. Gniazdo musi być trwałe i pojemne, by pomieścić szybko rosnące pisklęta. Ma je uchronić przed atakiem drapieżników. O gniazdach możesz dowiedzieć się więcej na: https://cee.wisla.pl/2021/03/26/mieszkanie-na-miare/
Druga grupa, czyli zagniazdowniki, są zdolne do samodzielnego przemieszczania się i zdobywania pożywienia już po kilku godzinach od wyklucia. Ich ciało jest dobrze opierzone, potrafią utrzymać stałą temperaturę ciała. Przez pewien czas są prowadzone przez rodziców. Starsze ptaki zapewniają im ochronę przed drapieżnikami oraz dogrzewają. Do zagniazdowników zaliczamy gatunki kaczek np. kaczka krzyżówka, cyranka, gągoł, gęsi: np. zbożową, białoczelną, łabędzie, kurowate – bażanty, kuropatwy, cietrzewie. Zagniazdownikiem jest też kura domowa.

Nie tylko ptaki

Terminy gniazdownik i zagniazdownik kojarzą nam się z gniazdem, a więc często wyłącznie z ptakami. Jednak te terminy możemy odnosić także do innych grup zwierząt. Gniazdownikami są na przykład drapieżniki. Wilcze lub lisie szczenięta w pierwszych dniach są zupełnie ślepe i głuche. W przypadku wilków szczenięta zależne są od mleka matki przez kilka tygodni. Później cała rodzina przynosi młodym do nory pożywienie. W watasze wyznaczany jest też osobnik – piastun, którego zadaniem jest opieka nad młodymi.

Typowym zagniazdownikami są gady: żmija zygzakowata, padalec zwyczajny, jaszczurki, zaskroniec zwyczajny oraz płazy: żaby i ropuchy. Młode zaraz po przyjściu na świat są samodzielne.

Zostaw naturze

Pamiętajmy, że nigdy nie wolno zabierać znalezionych młodych zwierząt. Osobniki dorosłe często pozostawiają młode w ukryciu, a same odchodzą. Ma to uchronić maluchy przed ściągnięciem na nie uwagi drapieżników. Nieraz jest tak, że rodzice wciąż mają swoje dzieci na oku, obserwując je z pewnej odległości. Pamiętajmy też, że rodzice mogą podjąć próbę obrony swoich dzieci i w przypadku zagrożenia ich życia naszą niepotrzebna interwencją, mogą zaatakować. Jeżeli młode rzeczywiście są same, to widocznie są to zagniazdowniki. Natura wyposażyła je w system samodzielnego przetrwania zaraz po wykluciu. Ingerencja człowieka może im wyłącznie zaszkodzić.
Gdy jednak znajdziemy jakieś młode, najlepiej się spokojnie oddalić. W przypadku gatunków chronionych, możemy oznaczyć miejsce ich znalezienia np. W Google Maps i przekazać tą informację właściwej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. W ten sposób możemy pomóc naukowcom zajmującym się badaniami na temat tych gatunków.