Jak powstały Beskidy?

W okresie jesienno-zimowym, kiedy drzewa są pozbawione liści, kilkaset metrów od budynku CEE można podziwiać odsłonięcie geologiczne. To pozostałość po dawnym kamieniołomie. Jest to świetne miejsce, by zapoznać się z geologią Beskidów, ponieważ widać tu jak na dłoni flisz karpacki! Czym jest flisz i jak powstały Karpaty? Zapraszamy do lektury.

Beskid Śląski zgodnie z podziałem geologicznym zaliczany jest do Zewnętrznych Karpat Zachodnich, zwanych też fliszowymi. Ich najwyższym szczytem jest Babia Góra (1725 m n.p.m.).

W odległej przeszłości (od ok. 150 do ok. 20 mln lat temu) znajdował się tu szeroki i głęboki zbiornik morski będący fragmentem Oceanu Tetydy. Na jego dnie osadzał się materiał skalny przyniesiony przez rzeki z obszarów lądowych. Zgodnie z zasadami grawitacji na dno w pierwszej kolejności opadały największe i najcięższe frakcje – czyli żwiry, następnie piaski i muły, a na końcu najdrobniejsze iły. Ten proces powtarzał się i w jego wyniku powstały naprzemianległe warstwy, które w wyniku diagenezy (w uproszczeniu jest to zlepianie ziaren skalnych przy pomocy spoiwa) utworzyły skały:

• Ze żwirów powstały zlepieńce.
• Z piasków – piaskowce.
• Z mułów i iłów – odpowiednio mułowce i iłowce.

Następnie, na przełomie paleogenu i neogenu, powstałe masy skalne zostały sfałdowane, oderwane od podłoża, przesunięte kilkadziesiąt kilometrów na północ i wypiętrzone (orogeneza alpejska). Te nasunięte masy skalne nazywamy płaszczowinami.

Zbiornik, w którym powstawał flisz, był podzielony na baseny, w których odkładały się różne materiały. Dlatego też poszczególne płaszczowiny są zbudowane z różnego rodzaju skał. Beskid Śląski zbudowany jest z płaszczowiny śląskiej o skomplikowanej budowie. Budują ją łupki i wapienie cieszyńskie oraz różnego rodzaju piaskowce, w tym piaskowiec godulski wydobywany obecnie w kamieniołomie na pograniczu Wisły i Ustronia. Buduje on także piaskowcowe warstwy na „naszym” odsłonięciu, a tworzą go głównie okruchy kwarcu z domieszką innych minerałów, np. muskowitu, biotytu czy plagioklazów.

Gdzie jeszcze na terenie Wisły można podziwiać odsłonięcia fliszu karpackiego?

Na przykład w Dolinie Białej Wisełki, szczególnie w pobliżu Kaskad Rodła. Tam, w przeciwieństwie do opisywanego stanowiska, flisz jest widoczny przez cały rok, nie tylko zimą.

O istniejącym tu kiedyś kamieniołomie nie udało się nam znaleźć niemal żadnych informacji, jeśli ktoś z Państwa ma jakąś wiedzę na jego temat, zapraszamy do kontaktu!

Żródło informacji:

Włodzimierz Mizerski: 2009 Geologia Polski, Warszawa
geosilesia.eu
www.geoportal.gov.pl