Kto naprawdę stroszy piórka?

W świecie człowieka wszystkie panie są piękne. To one zazwyczaj noszą wymyślne stroje, ubierają się kolorowo, każda w ulubionym stylu. Do tego zakładają błyszczącą biżuterię, a czasem nawet umalują twarze! Jednym słowem – przyciągają uwagę! Panowie raczej noszą ciemne kolory i mniej rzucają się w oczy. A jak jest w świecie zwierząt? Czy samiec i samica są do siebie podobne?

U ssaków różnice w wyglądzie obu płci są nieznaczne. Samce zazwyczaj są nieco większe od samic i czasami na głowie noszą poroża (np. jelenie lub sarny) czy rogi (np. muflony lub żubry). Poza tym obie płcie niewiele różnią się od siebie.

A jak to wygląda u ptaków? Czy obserwujecie czasami ptaki w karmnikach? Może ktoś z was już zwrócił uwagę, że część ptaków wygląda podobnie, lecz niektóre są mniej kolorowe? Zjawisko zmiennego ubarwienia jest u ptaków bardzo powszechne i jest rodzajem dymorfizmu płciowego.

Dymorfizmem płciowym nazywamy różnice w wyglądzie obu płci danego gatunku.

W przeciwieństwie do człowieka, u ptaków to właśnie samiczki są mniej kolorowe. Ich piórka, mają brunatną, szarą lub jarzębata barwę i często są trudno dostrzegalne w gęstwinie gałęzi. Za to pióra samczyków są często różnokolorowe, a barwy jaskrawe. Czarne pióra nieraz opalizująco połyskują.

W przyrodzie nic nie ginie i wszystko ma konkretną funkcję. Również ubarwienie. Zazwyczaj to samica wysiaduje jaja i opiekuje się młodymi. Gniazdo w którym składa i wygrzewa jaja narażone jest na atak drapieżników, nawet na drzewie. Popularnym amatorem ptasich jaj w lasach jest borsuk i lis, a na drzewach kuny leśne i inne ptaki, na przykład z rodziny krukowatych – wrona siwa, sójka, sroka, czy kawka. Pstre lub szare ubawienie ma za zadanie jak najlepiej maskować ptasią mamę i jej jaja, a po wykluciu – także pisklęta. Taki kamuflaż to doskonała metoda ochrony przed czyhającym zagrożeniem. Z kolei kolorowe piórka ptasich panów mają wabić samiczki i zachęcać do spotkania. Im piękniejsze, bardziej błyszczące piórka tym większy wianuszek pań wokół samca!

Ważnym i cennym dla lasów Beskidu Śląskiego są głuszce. Właśnie ten gatunek cechuje się bardzo wyraźnym dymorfizmem płciowym: samce są czarne z okazałym ogonem i czerwonymi powiekami, dużo większe od samic. Te z kolei maja pstre upierzenie, doskonale wtapiające się w tło. Takie umaszczenie dobrze chroni je przed drapieżnikami, które czyhają na głuszki, jak i ich młode. Ten ptak jest bardzo rzadki i jeszcze kilkanaście lat temu narażony był na wyginięcie. W Polsce widnieje na Czerwonej Liście Ptaków Polski, a kategorię zagrożenia określono na VU – gatunki narażone. Spadek liczebności spowodowany był ograniczeniem miejsca do życia (zamieranie lasów świerkowych – czytaj tutaj: https://cee.wisla.pl/2021/02/24/lesny-detektyw-na-tropie-kornika-drukarza/), wzrostem populacji drapieżników, głównie lisa i rosnąca presja ze strony człowieka – płoszenie. Problem ten na szczęście został w porę dostrzeżony i podjęto działania zmierzające do odbudowy populacji. Polegają one na:

Głuszce spotykane są coraz częściej w swoim naturalnym środowisku – czyli w górnoreglowych borach świerkowych. W sieci pojawia się coraz więcej filmików z takich „dzikich” spotkań. Są to jednak ptaki bardzo płochliwe i żeby je zobaczyć na swojej drodze trzeba mieć bardzo dużo szczęścia! Więcej o głuszcach dowiecie się w Nadleśnictwie Wisła. Można je również zobaczyć przez specjalną szybę w zagrodzie wolierowej na Wyrchczadeczce w Jaworzynce.

https://wisla.katowice.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/wolierowa-hodowla-gluszcow#.YEJBeGhKhPY

W gablotach centrum Edukacji Ekologicznej jest bardzo wiele ptaków. Możemy zobaczyć min. Kowalika, ziębę, raniuszka, krzyżodzioba… Są też naturalnej wielkości jaja różnych gatunków ptaków, gniazdka oraz tropy głuszca!

Zapraszamy wszystkich do odwiedzania Centrum Edukacji Ekologicznej!